İlk önce talep…
İnsanların uygun fiyatla alım isteğine Talep Kanunu denilmektedir. Talep Kanunu’nun unsurları şunlardır;
- Azalan marjinal fayda,
- Gelir etkisi,
- İkame etkisi.
Azalan marjinal fayda, alınan her bir mal veya hizmetin insanı daha az mutlu edeceği esasına dayanır. Ancak bilinmelidir ki, bir mal veya hizmetten daha fazla alınması fiyatı düşük olduğunda mümkündür. Marjinal fayda marjinal maliyete eşit oluncaya kadar mal veya hizmet alınacaktır.
Gelir etkisi, mal veya hizmet indirime girdiğinde sınırlı gelirle düşük fiyattan daha çok mal veya hizmet alınabileceğini anlatmaktadır.
İkame etkisi, görece daha ucuz mal ve hizmetlerin görece daha pahalı olanlarının yerlerine geçmesi ikame etkisi olarak tanımlanmaktadır.
Şimdi de talep esnekliği ve katılığına geçelim;
Bir mal veya hizmetin fiyata olan duyarlılığı talep esnekliği ile ifade edilmektedir. Ancak, bir mal veya hizmetin talebi fiyat değişikliğinden etkilenmiyorsa talepte katılıktan söz edilir.
Talebin değişim sebepleri şunlar olabilir;
- Tüketici zevkleri değiştiğinde talep değişir,
- Reklam, ürünlere ve hizmetlere duyulan merakı artırır,
- Tamamlayıcı ve ikame mal ve hizmetler talebi etkiler,
- Tüketicinin gelir arttığında talebi değişir,
- Alıcı sayısına göre talep değişir,
- Beklenen fiyatlar talepte değişmeye sebep olur.
İkinci olarak arza geçelim…
Üreticilerin fiyat arttıkça daha fazla satma isteğine sahip olması Arz Kanunu’dur.
Arz Kanunu’na göre, üretim arttıkça marjinal maliyette artacaktır. Üreticiler ancak maliyetleri karşılarlarsa üretim yaparlar.
Şimdi de arz esnekliği ve katılığına geçelim;
Arz esnekliği, üreticilerin üretilecek mal veya hizmetin fiyat değişikliklerine olan duyarlılığıdır. Üreticiler fiyat değişikliklerine cevap verebilmek için zamana ihtiyaç duyuyorlarsa arzın fiyat katılığından söz edilir.
Arzdaki değişimin sebepleri şunlardır;
- İklime göre arz değişiklik gösterir,
- Girdi ve öz kaynak fiyatları etkilidir,
- Rekabet arz değişkenliğini etkiler,
- Beklenen fiyatlar arz değişkenliğini değiştirir,
- Ürünlerin karlılığı arzı etkiler,
- Hükümet politikaları arzı değiştirir,
- Teknoloji ve fiziksel sermaye değişiklikleri arzı etkiler,
- İş gücü değişimi arz da değiştirir.
Arz ve talep konusunda tek tek konuştuktan sonra serbest piyasada fiyatın oluşumuna geçebiliriz;
Arz talebi karşıladığında fiyat doğar. Fiyatlar arz ve talebin bir fonksiyonudur.
Bir fiyat birçok bilgi iletir. Bunlardan birisi de, mal veya hizmetin alınıp alınmayacağını ve üretilip üretilmeyeceğini fiyatların bildiriyor olmasıdır.
Ürünlerde eksiklik veya fazla olmadığında belirli bir fiyatta piyasanın dengede olduğu söylenir.
Bazen piyasa fiyatı denge fiyatından farklı olur. Böyle bir farklılık üretim fazlalığını meydana getirir. Veya eksiklik olur. Piyasa fiyatı düşükse darlık olabilir. Darlık rekabet getirecek ve fiyatı yükseltecektir.
Talep, arz ve fiyat oluşumu hakkında söylenebilecek olanlar bunlardır.
