Hayatımızın kısa sürede bir parçası haline gelen yapay zeka, hemen hemen her alanda boy gösterir hale geldi. Ulaşım, finans ve sağlık gibi sektörlerde sağladığı faydalarla toplum çalışmalarına önemli bir katkı sağlayan yapay zeka tek tıkla elimizin altında büyük kolaylık sağlasa da toplum üzerinde endişe uyandırabilecek ana unsurlar da içerisinde barındırıyor.
Yapay zekanın toplum üzerine etkisini dört maddede şekilde sıralayabiliriz; İş gücü piyasası, Eşitsizlik, Gizlilik, Önyargı.. Gelin bu kavramlarla birlikte yapay zekaya bir perspektif oluşturalım.
- İşgücü piyasası
Teknolojinin gelişimiyle birlikte yapay zeka hayatın her alanında yer almaya başladı. İnsan gücünün yerini alan ve daha fazlasını yapabilecek boyuta gelen yapay zeka, iş istihdamı endişesini de beraberinde getiriyor. Özellikle düşük eğitimli kişilerin ve genç grupların iş imkanı sıkıntısı yaşayabileceğini söylemek mümkün.
Örneğin, Amerikalı girişimci Elon Musk, sürücüsüz kamyon geliştirdiklerini ve önümüzdeki 10 yılda içerisinde sürücüsüz kamyonların trafikte yer alacağını söylemişti. Bu açıklama bana yakın gelecekte birçok mesleği kaybedebileceğimiz endişesini daha çok hissettirdi.
- Eşitsizlik
Yapay zekanın iş kollarını hedef alması, eşitsizliği de ortaya çıkarıyor. İnsan gücünün yapabileceği işler, otomasyon nedeniyle yerinden oynuyor.
Özellikle düşük ücretli ve vasıflı işlerde çalışanlar arasında eşitsizliğin daha çok artacağı uzman isimlerin de dilinde.
- Gizlilik
Günümüzde hayatımızın bir parçası haline gelen yapay zeka teknolojileri, insanların tercihleri, tutum ve davranışları ile özel hayatları hakkında çeşitli veriler toplayarak doğrulanmayan çıkarımlar ve tahminler yapabilir.
Kişisel veri koruma kanunları insan mahremiyeti ve kimliğini korumaya yönelik tasarlansa da yapay zeka teknolojisinde bu korumalar bir noktada eksik kalabilir.
Yapay zeka uygulamalarının kişisel verilerin korunmasıyla ilgili ortaya çıkabilecek sorunlara çözüm bulmak için yeni yollar aranırken etik yapay zeka sistemleri üzerine akademik çalışmaların devam ettiğini de söyleyebiliriz.
- Önyargı
Şu an ön yargı ile yapay zekayı bağdaştırmakta zorlanabilirsiniz. Bu maddeye de hemen şöyle açıklama getirelim:
Mesela Amerika’da suç işleme potansiyeli üzerine yapılan yapay zeka destekli araştırmada aynı suçu işleyen beyaz ve siyah tenli bireylerde siyah tenli bireylerin suç işleme olasılığı daha yüksek çıkmıştır. Örnek aldığım bu araştırma Amerikalılara yönelik güçlü bir ön yargı gösterdiğini gözler önüne sermiştir.
Ayrıca, terörist nitelikli görsel çiziminde ise yapay zekanın koyu sakallı veya baş örtülü insanın yer alması da dikkatlerden kaçmıyor. Buraya bir parantez açalım ve diyelim ki ‘Yapay zekada islamofobi’. Nokta koyup burada bu konuyu kapatacağım. Belki daha sonra bu konuyu konuşuruz.
Henüz yapay zeka uygulamalarının insan üzerindeki ön yargıyı yok etmesine yönelik gelişme kaydedilemedi. Ancak etik anlayışı içerisinde yeniden tasarlanacak yapay zeka uygulamalarında önyargının en aza indirilebilmesi amaçlar arasında.
Sonuç olarak, yapay zeka, topluma yön vermeye devam ederken nostaljik bir devrimin de kapılarını araladı. Küresel dünyada yer edinen bu teknolojinin etik alt yapısının oluşturulması ve toplumu etkileyen başlıca unsurlara yönelik devlet politikalarının güncellenmesi gerekebilir.
