Kayseri sur dışına ilk burada taştı: Şehrin gelişiminde ilk adım!
Kayseri'nin sur dışına açılan ilk mahallesi, yüzyıllar önce şehirleşmenin başlangıcına ev sahipliği yaptı. Mimari ve tarihi yönüyle dikkat çeken bu mahalleyi ne kadar tanıyorsunuz? Detaylar Kayseri Anadolu Haber'de...
Kayseri’nin kadim tarihine ışık tutan Gülük Mahallesi, sur dışına kurulan ilk mahalle olarak kentin yerleşim belleğinde özel bir yere sahip.
Mahallenin kalbinde yükselen Gülük Camii ise yalnızca dini bir yapı değil, aynı zamanda Kayseri’nin kültürel mirasının yaşayan bir temsilcisi konumunda.
Osmanlı arşiv kayıtlarına göre 1500 yılında 157 hane ile Kayseri’nin en büyük mahallesi olan Gülük, bu özelliğini sur dışındaki ilk mahalle olmasına borçludur. 1520 yılında hane sayısı 79’a düşse de, 1834 yılı itibarıyla tekrar 117’ye yükselmiş, bu da mahallenin zaman içindeki sosyo-ekonomik dinamiklerini gözler önüne sermiştir.
Tarihi Gülük Camii: Bir kültür mirası
Gülük Mahallesi’nde yer alan Gülük Camii, Danişmentliler dönemine ait Gülük Külliyesi içinde inşa edilmiştir. Külliye; cami, medrese ve bugün mevcut olmayan bir hamamdan oluşmaktadır.
Camii üzerinde inşa yılına dair doğrudan bilgi veren bir kitabe bulunmasa da, kuzeydoğusunda yer alan taç kapı üzerindeki kitabe, yapının 1211 yılında Sultan Keykavus döneminde, Atsuz Elti Hatun tarafından onartıldığını belirtmektedir. Bu bilgi caminin en azından 13. yüzyıl başında önemli bir yapı olduğunu ortaya koymaktadır.
Yapı, 1334 depreminde zarar görmüş ve 1335 yılında Alemuddin oğlu Külek tarafından tekrar onartılmıştır. Bu döneme ait vakıf kayıtlarında caminin ihtiyaçlarını karşılamak üzere birçok arazinin vakfedildiği bilgisi yer almaktadır.
Depremle yıkıldığı tahmin edilen medrese ise bir daha onarılmamış, 1970’li yıllarda yapılan arkeolojik kazılarda kalıntılarına ulaşılmıştır.
Günümüzde Gülük Camii, hem ibadet merkezi hem de tarihî bir anıt olarak hizmet vermeye devam etmektedir. Kayseri’de çini mihraba sahip tek cami olması, bu yapıyı kent kültüründe ayrıcalıklı bir yere taşımaktadır.
Tarihten günümüze Gülük’ün izleri
1520 yılında hane sayısının 79’a düşmesi, dönemin siyasi ve sosyal dalgalanmalarının bir yansıması olarak değerlendirilebilirken; 1834’te tekrar 117 haneye ulaşılması, Gülük Mahallesi’nin toparlanma gücünü ve kentsel önemini yeniden kazandığını göstermektedir. Bu demografik değişim, Kayseri’nin şehircilik tarihinde sur dışı yerleşimlerin nasıl geliştiğine dair güçlü bir veri sunmaktadır.
Bugün hala aktif bir mahalle olan Gülük, tarihi dokusunu koruyarak Kayseri’nin kültürel ve sosyal hafızasında önemli bir yer tutmaya devam ediyor.
Mahallenin merkezindeki Gülük Camii ise, mimarisi, tarihi ve sanatsal değeriyle yalnızca bir ibadet mekânı değil, aynı zamanda Kayseri’nin kültürel kimliğini temsil eden abidevi bir eser olarak varlığını sürdürüyor.
