Osmanlı'dan günümüze uzanan bir deyim: 'Eşref Saati'nin sıra dışı yolculuğu
'Eşref saati' deyimi ne anlama geliyor, kökeni nedir? Osmanlı sarayında astrolojik hesaplarla belirlenen bu uğurlu zaman dilimi, günümüzde nasıl bir anlam taşıyor? Detaylar Kayseri Anadolu Haber'de…
Günlük yaşamda sıkça duyduğumuz deyimlerin bazıları, geçmişin gölgelerinde saklı ilginç hikâyeler barındırır. Bunlardan biri de, hemen herkesin zaman zaman kullandığı ‘eşref saati’ ifadesi. Peki, bu deyim nereden geliyor, ne anlama geliyor ve bugün hâlâ neden bu kadar yaygın?
Günlük dilde yer etmiş, tarihten süzülmüş bir ifade
‘Eşref saati’ deyimi, halk arasında genellikle bir kişinin moralinin yerinde olduğu, kararlarını doğru alabildiği, işlerinin yolunda gittiği anları tanımlamak için kullanılıyor. Özellikle birinin neşeli veya keyifli bir ruh hali içinde olduğu anlarda, ‘eşref saatine mi denk geldik?’ gibi ifadelerle karşımıza çıkıyor. Ancak bu söz, sadece günlük bir söylem değil; aynı zamanda Osmanlı saray kültürünün derin izlerini taşıyor.
Tarihin derinliklerinden gelen bir gelenek
Osmanlı İmparatorluğu döneminde yıldızların, gezegenlerin ve gökyüzü olaylarının insan kaderi üzerindeki etkisine büyük bir inanç vardı. Bu nedenle sarayda görevli müneccimler, yani dönemin gök bilimcileri, önemli olaylar öncesinde gökyüzünü inceler, astrolojik hesaplamalar yapar ve en uğurlu saatleri belirlerdi. İşte bu özel zamanlara da ‘eşref saati’ adı verilirdi.
Savaş ilanı, sefer düzenleme, tahta çıkma, şehir kurma gibi büyük kararlar, ancak bu uğurlu saatlerde alınırdı. Yanlış zamanda atılan bir adımın uğursuzluk getireceğine inanılırdı. Bu nedenle, eşref saati hem iktidar sahipleri için hem de saray için büyük önem taşırdı.
Müneccimbaşıların gözünden ‘doğru zaman’
Sarayda görev yapan müneccimbaşılar, yıldız haritalarını inceleyerek hangi saatlerin hayırlı olduğunu tespit ederdi. Bir anlamda, saray kararları gökyüzünün rehberliğinde şekillenirdi. ‘Eşref saati geldi’ demek, sadece bir zaman dilimini değil; aynı zamanda kaderin kapılarının aralandığı bir anı ifade ederdi.
Zamanla halkın diline yerleşti
Bu güçlü gelenek zamanla saraydan halk arasına yayıldı. Astrolojik anlamı giderek silikleşse de, deyimin halk dilindeki kullanımı artarak devam etti. Günümüzde ise ‘eşref saati’ daha çok kişisel psikolojiyle ilişkilendiriliyor. Bir işin sorunsuz yürümesi ya da bir kişinin neşeli olması bu deyimle açıklanıyor.
Modern yaşamda nostaljik bir yansıma
Bugün ‘eşref saati’ deyimi, eski anlamını yitirmiş olsa da, hâlâ pozitif bir durumu betimlemek için yaygın şekilde kullanılıyor. Psikolojik olarak en uygun anlar, başarılı başlangıçlar ya da sadece birinin neşeli hali... Hepsi ‘eşref saatinin modern yorumları arasında.
Tarihten bugüne uzanan bu deyim, sadece dilimizin değil, kültürel belleğimizin de bir parçası olmayı sürdürüyor. ‘Eşref saatini artık yıldızlar değil belki ama kalbimizin ritmi ve iç sesimiz belirliyor.
