''Paraların sırrı'': Neden kâğıtta 'Cumhuriyet', bozukta 'Cumhuriyeti' yazıyor?
Kayserililer dikkat! Elinizdeki 100 liralık banknotla 1 liralık bozuk paraya hiç dikkat ettiniz mi? Biri ''Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'', diğeri ''Türkiye Cumhuriyeti'' diyor. Peki, bu fark neden var? Hata mı, yoksa dilin derin bir sırrı mı? Detaylar Kayseri Anadolu Haber'de...
Son günlerde sosyal medyada dolaşan bir paylaşım dikkat çekiyor. Medyada yer alan görselde, 100 TL’lik banknot üzerinde ‘‘Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’‘, madeni para üzerinde ise ‘‘Türkiye Cumhuriyeti’‘ yazdığı görülüyor.
Bu paylaşım sonrası birçok kişi ‘‘Neden biri ‘Cumhuriyet’ diğeri ‘Cumhuriyeti’? Kâğıt parada ‘i’ harfi neden yok?’‘ diye sormaya başladı.
İşin aslı ne?
Kâğıt para ile bozuk para üzerindeki farklı yazım, bir yazım hatası değil, tamamen resmî dil farkı.
Kâğıt paranın üzerindeki ifade, bir kurum adını yani ‘‘Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’‘nı temsil ediyor. Türkçede ‘‘Cumhuriyet’‘ kelimesi burada sıfat görevinde, yani ‘‘Cumhuriyet’e ait olan’‘ anlamında kullanılıyor. Bu yüzden ‘‘-i’‘ eki almaz. Aynı kalıp birçok resmi kurumda da vardır.
Türkiye Cumhuriyet Devlet Demiryolları, Türkiye Cumhuriyet Anayasası, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası gibi birçok örnek yer alıyor.
Bozuk para neden farklı?
Madeni paralar ise bir devlet sembolüdür. Üzerinde kurum değil, ülkenin adı yazar. Bu nedenle ‘‘Türkiye Cumhuriyeti’‘ ifadesi iyelik ekiyle (yani ‘‘-i’‘ harfiyle) kullanılır. Bu yazı, ‘‘Bu para Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne aittir’‘ anlamını taşır.
Kısacası;
Kâğıt para → Kurumun adı: ‘‘Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’‘
Bozuk para → Devletin adı: ‘‘Türkiye Cumhuriyeti’‘
Yani fark, yazım hatası değil; dil bilgisel ve hukuki bir ayrımdan kaynaklanıyor.
