Kayseri et piyasasında neler yaşanıyor? Başkan Bağlamış perde arkasını anlattı!
Kayseri'de et fiyatları neden bir anda yön değiştirdi? Şap süreci sonrası kesim dengesi, hayvan hareketleri ve piyasada oluşan kırılma kentte nelere neden oldu? Başkan Recep Bağlamış, rakamların arkasındaki tabloyu işaret etti. Detaylar Kayseri Anadolu Haber'de...
Kayseri’de şap hastalığı süreci, doğrudan hayvan kayıplarıyla değil, piyasada yarattığı dolaylı etkilerle gündeme geldi. Kentte salgın boyunca bilinen herhangi bir hayvan ölümü yaşanmadı. Ancak hastalığın yayılma riskine karşı alınan tedbirler, hayvancılık faaliyetlerinin akışını ciddi şekilde etkiledi. Kesimden sevkiyata, hayvan temininden pazar hareketlerine kadar birçok başlıkta dengeleri değiştirdi.
Kayseri Ticaret Borsası Başkanı Recep Bağlamış’ın Kayseri Anadolu Haber’e yaptığı değerlendirmelerine göre yaşanan durum, bir sağlık krizinden çok, tedbirlerin tetiklediği ekonomik bir kriz olarak şekillendi.
Panik kesimler acı sonuçlara neden oldu
Şap riskinin ortaya çıktığı ilk günlerde üreticiler, hayvanlarının telef olmasını ya da verim kaybı yaşanmasını önlemek amacıyla hızlı kararlar aldı. Bu dönemde çok sayıda hayvan erken kesime sevk edildi. Kısıtlı hareket imkânları içinde yapılan bu erken kesimler, kısa vadede kesim sayılarında artış yarattı.
Bu süreçte piyasada geçici bir arz fazlası oluşarak et fiyatlarının kısa bir süre için gerilemesini sağladı. Ancak bu düşüş kalıcı olmadı. Çünkü erken kesimler, Kayseri’deki mevcut besi stoklarının hızla azalmasına neden olarak ilerleyen dönemde fiyatların yükselmesine sebep oldu.
Fiyatlar neden bir anda yön değiştirdi?
Erken kesimlerin ardından iller arası hayvan hareketlerine getirilen kısıtlamalar devreye girdi. Bu durum, besicilerin yeni üretim dönemi için ihtiyaç duyduğu besilik hayvanları temin edememesine yol açtı. Böylelikle ahırlar boş kalırken, yeni hayvan girişi de sağlanamadı.
Kesimlik olgunluğa ulaşacak hayvan sayısının azalması, orta vadede et arzını daralttı. Bu daralma, et fiyatlarının yeniden yükselmesinin temel nedeni oldu. Kayseri’de yaşanan fiyat hareketliliği, bu zincirleme sürecin doğal sonucu olarak değerlendiriliyor.
Hastalık geçti, kriz kaldı
Başkan Recep Bağlamış’a göre Kayseri’de fiyat artışlarının temelinde doğrudan şap hastalığı değil, bu hastalığa karşı alınan önlemlerin yarattığı geçici ama derin piyasa dengesizlikleri bulunuyor. Hayvan kaybı yaşanmamasına rağmen, üretim ve tedarik zincirindeki kopukluklar piyasanın hızlı toparlanmasını zorlaştırdı.
Besilik hayvan arzındaki daralma, ileriye dönük kesim planlarını da etkiledi. Bu durum, fiyatlar üzerinde kalıcı bir baskı oluşturdu.
En büyük zarar besicinin
Süreçten en fazla etkilenen kesimin besiciler olduğu ifade ediliyor. Şap hastalığı hayvanlarda et ve süt veriminde ciddi düşüşlere yol açarken, yaklaşık 20 gün süren sevkiyat kısıtlamaları da üreticilerin hem satış yapmasını hem de yeni hayvan temin etmesini engelledi.
Borsaya yansıyan geri bildirimler, tedarik zincirindeki kopmanın en çok üretim aşamasında yaşandığını ortaya koydu. Üretimde yaşanan bu aksama, zincirin tamamını etkileyen bir kırılma noktası oluşturdu.
Develi’den Yahyalı’ya pazarlarda bekleyiş
Salgının ilk aşamasında Kayseri genelinde hayvan pazarları tedbir amaçlı olarak kapatıldı. Develi, Bünyan, Yahyalı gibi hayvancılığın yoğun olduğu ilçelerde hayvan hareketlerinde belirgin bir durgunluk yaşanmasına, ilçe pazarlarında alışılmış hareketliliğin yerini bekleyişe bırakmasına neden oldu.
Kayseri İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından yürütülen aşılama çalışmaları ve alınan önlemlerle birlikte normalleşme süreci başladı. Kayseri Ticaret Borsası Hayvan Pazarı’nın da uzun süredir açık olması, hayvan hareketlerinin büyük ölçüde serbestleştiğini gösterdi.
Risk az ama her şey bitmiş değil
Kayseri’de şap hastalığının kontrol altına alındığı ve diğer illere kıyasla daha hafif atlatıldığı ifade ediliyor. Herhangi bir hayvan ölümü rapor edilmezken, hastalığın yayılım riski büyük ölçüde bertaraf edildi. Ancak piyasalarda oluşan dengesizlik henüz tamamen ortadan kalkmış değil. Et piyasası, arz ve fiyat dengesi açısından temkinli bir toparlanma sürecine girmiş durumda.
