Kayseri'de de yetişiyor! Sandığımız gibi değilmiş..
Fındık deyince akla her ne kadar Karadeniz bölgesi gelse de, ERÜ'de Genom ve Kök Hücre Merkezi'nde yapılan bir çalışmada Kayseri fındık DNA'larını dünyanın birçok ülkesinden fındık DNA'ları ile kıyaslanıp yetiştiğini biliyor muydunuz? Detaylar Kayseri Anadolu Haber'in bülteninde..
Kayseri’nin taş evleri sadece o yılların mimarisini ve kent kültürünü bize aktarmıyor. Kültür Sanat’ın 10’uncu sayısında, Halit Erkiletlioğlu anlamlı bir yazı ile Kayseri bağ yaşamında önemli olan bazı meyve türlerini, özellikle kayısı ve üzümü anlattı. Kayseri’de ayrıca bazı bitkiler var ki, Türkiye’nin başka bölgesinde onları Kayseri’deki gibi görmek mümkün değil. Bunlardan biri bağlardan bahçelerden kopmuş Kayserililerce pek bilinmeyen, akademik dünyadan da saklanmış, Kayseri fındıkları. Talas, Erkilet ve Hisarcık’ın taş evlerinin bahçe duvarlarından dışarı sarkan iri meyveli, düzgün şekilli fındıklar Yakın zamanda ne Avrupa’dan, ne de Karadeniz’den köken alan, Kayseri’ye özgün fındıklar. Şiddetli kış soğuklarında dayanan fındıklar. Kayseri fındığı, iri ve biçimli meyvesi, kısa boylu zürufları ve yana doğru sarkan dallarıyla Avrupa fındığına benziyor. Fakat DNA profili yakın zamanda Avrupa kökenli olmadığını gösteriyor. Kayseri fındığı önemli bir ezberi de bozuyor.
Kayseri Kültür Sanat Dergisi’nde yer alan araştırmaya göre; Kayseri fındıklarının iki önemli özelliği var. Birincisi kısa züruflu iri meyveleri ve ikincisi soğuk bölgelerde yetişebilmeleri. Kayseri fındıkları iri meye, kısa züruf, yana yatan dallarıyla Karadeniz fındığından daha ziyade İtalya ve İspanya fındığına benziyor. Kayseri’ye bu fındıkların nereden gelindiği bilinmiyor, ama yakın zamanda Avrupa’dan veya Karadeniz’den gelmediğini biliniyor.
ERÜ Genom ve Kök Hücre Merkezinde yapılan bir çalışmada Kayseri fındık DNA’larını dünyanın birçok ülkesinden fındık DNA’ları ile kıyaslandı. DNA profilleme denilen bu çalışma sonucunda Kayseri fındıklarının en yakın akrabasının Bitlis/Hizan fındıkları olduğu görüldü. Kayseri dışında kültür fındığının Anadolu’da sadece Bitlis Hizan ve Van gölü civarında mevcut olduğunu biliniyor. Kayseri kültür fındıkları Kayseri’nin yabani fındık popülasyonlarına ise yakın akraba değil. Çevril kasabasının Yamula barajına bakan Fındıklı ismiyle anılan küçük fındık ormanında yabani fındığa has ufak ve sert kabuklu meyveleri olan çalılar mevcut. Yine Turan kasabası yabani fındık popülasyonunda da ticari değerde meyve görünmüyor. DNA çalışması da Kayseri kültür fındıkları ile Çevril ve Turan yabani fındıklarının genetik olarak yakın olmadıklarını gösteriyor.
Kayseri fındıkları üzerine yapılacak çok iş olduğunu fakat zaman ve sabır gerektiğini vurgulayan Halit Erkiletlioğlu, şöyle anlatıyor: Şimdiye kadar taş evlerin bahçelerinde gördüğümüz iyi meyve veren ağaçlardan dip sürgünü alıp kontrollü koşullarda yetiştirerek, gözlemek gerek. Ayrıca hem Kayseri ovası gibi, endüstriyel üretime uygun koşullarda hem de Hisarcık benzeri yüksek soğuk iklim koşullarında deneme bahçesi kurup, ağaçların performanslarının kontrollü koşullarda görmek lazım. Döllenme biyolojisini çalışıp, tozlayıcı çeşitleri belirlemek bahçecilik açısından en önemli aşamalardan biri. Fındık yabancı tozlanan bir meyve türü olduğundan yakınlarında tozlayıcı çeşit olmazsa meyve vermez. Kayseri fındıkları için uygun tozayıcılar belirlenirse, şuanki verimlerinden çok daha iyi ürün verme potansiyelleri de mevcut.
Özetle; kısa ve orta vadede Hisarcık seviyesindeki kuzey bölgelerde, Kayseri ovası gibi nispeten sıcak bölgelerde ve Karadeniz bölgesinde deneme bahçesi kurup a) tozlayıcıları, b) ağaç verimlerini c) fındık meyve kalitelerini tespit etmek böylece bu fındıkların hem Karadeniz hem de İç Anadolu için potansiyellerini ortaya çıkarmak gerekiyor. Uzun vadede ise Kayseri fındıklarını Hizan fındıkları ile beraber Karadeniz’e yönelik kaliteli ve yüksek verimli fındık çeşidi geliştirmede ebeveyn olarak kullanmak önemli olacaktır.
