İstanbul'un kaderini değiştiren Kayserili ünlüler kim?
Kayserililer dünya çapında özellikle ticari zekasıyla biliniyor. Sanattan spora, iş dünyasından gastronomiye kadar birçok alanda tanınan Kayseriler gittiği bölgeye büyük iz bırakıyor. İşte İstanbul'da büyük iz bırakan Kayserili ünlüler… Detaylar Kayseri Anadolu Haber'in Kayseri haberinde…
Kayseri’den İstanbul’a uzanan bu keyifli yolculukta sizleri bilinenin aksine en eski isimlere götüreceğiz. Türkiye ve hatta tüm dünyaya damga vuran Kayserili isimlerin İstanbul yolcuğu serisinde bu hafta Mimar Sinan, Aşık Seyrani, Mimar Mehmed Ağa ve Ahmet Paşa konuğumuz olacak.
Kayseri’den İstanbul’a göç eden ve adını dünyaya duyuran isimler arasında en tanıdık olanları Kadir Has, Tuncay Özilhan ve Sabancılar olarak bilinse de yaklaşık 500 yıllık zaman diliminde birçok Kayserili İstanbul’a damga vurmuştur.
Genellikle ticari zekaları ile bilinen Kayserililer, geçmiş yıllarda mimari zekası, eserleri ve şiirleriyle İstanbul’a damga vurmuşlardır. Bu haber dizisinde sizlerle Kayserililerin İstanbul hikayelerini inceleyeceğiz. İlk olarak dünyaya damga vuran Mimar Sinan ile başlıyoruz…
Ağırnas'tan Süleymaniye'ye…
Osmanlı mimarisini farklı bir kavrayışla ele alan dünya mimarlığının zirvesindeki gelişme noktasına taşıyan Mimar Sinan Kayseri’nin Ağırnas bölgesinde hayata gözlerini açmıştır. Devşirme olarak Yavuz Sultan döneminde İstanbul’a götürülen Mimar Sinan, Acemi Oğlanlar Ocağı ve Yeniçeri Ocağı'nda yetişmiştir. Mimar Sinan’ın Hangi tarihte devşirildiği bilinmemekle birlikte İstanbul’a geldiğinde 22 yaşında olduğu ileri sürülüyor. Mimar Sinan’ın ailesiyle olan yazışmalarından Hıristiyan Ortodoks-Türk kökenli bir aileden geldiği, ancak Türkçe konuşulan bir çevrede büyüdüğü düşünülmektedir. Eğitim hayatı, Ayasofya Camii’ne ve saray çevresine yakın bir okulda başlamıştır. Eğitim dönemi sırasında marangozluk sanatına ilgi duyan Mimar Sinan 1538 yılından sonra Kanuni Sultan Süleyman döneminde baş mimar olmuştur. Mimar Sinan tüm dünyanın hayranlıkla incelediği birçok eser bırakmıştır.
İstanbul’da yaptığı en önemli eserleri;
Şehzade Camii: ‘Çıraklık eserim’ dediği ilk büyük cami (1548).
Süleymaniye Camii: ‘Kalfalık eserim’ dediği yapı (1557), İstanbul’un simgelerinden biri olmuştur.
Süleymaniye Külliyesi’nin bir köşesinde, bugün mezarı bulunmaktadır.
Tüm bu eserlerinin dışında İstanbul, Kırklareli, Kocaeli, Edirne, Tekirdağ, Bulgaristan, Suriye, Kastamonu, Diyarbakır, Bolu, Kayseri, Erzurum, Çorum, Kütahya, Manisa, Isparta ve Van gibi çeşitli bölgeler de külliyeler ve Camiiler inşa etmiştir.
Develi’den İstanbul’a…
19. yüzyılın en büyük halk şairlerinden biri olan Aşık Seyrani Kayseri’nin Develi (eski adıyla Everek) ilçesinde doğmuştur. Asıl adı Mehmet’tir. Mahlas olarak Seyrani’yi kullanmıştır. Medrese eğitimi alan Aşık Seyrani, mahlasını rivayete göre bir olay sonrasında alır. Gerçekleşen olay şu şekilde ifade edilir; ‘Bir sabah mescitte yaşadığı olağanüstü bir hal sonrası bayılır ve bir hafta sonra bir bağda bulunur. Bu olaydan sonra şairliğe yönelmiştir.’
Abdülmecid döneminde İstanbul’a giden Aşık Seyrani, 7 yıl boyunca ilim ve kültür eğitimi almıştır. Alevi-Bektaşi tekkelerinde tasavvufî bilgiler edinmiştir. Dolmabahçe Sarayı ve saray yaşamına dair yaptığı yergiler yüzünden hakkında kovuşturma açılmıştır. Bir dostunun yardımıyla Develi’ye kaçırılmış, bir süre sonra Halep’e gitmiş, ardından tekrar Develi’ye dönmüştür.
Lale Devri’ne damga vurdu…
Mehmed Ağa, Lâle Devri'nin önemli Osmanlı mimarlarından biri olarak hem Boğaziçi'nde birçok kasır ve saray, hem de İstanbul'un çeşitli cami, mescit, çeşme ve altyapı projelerinde etkili olmuş, Kayserili kökeniyle Osmanlı mimarlık tarihinde iz bırakmıştır. Mehmed Ağa’nın babası, 1703 yılından önce Mustafa Paşa adındaki bir yüksek devlet görevlisinin idari temsilcisi (kethüdası) olarak görev yapmış, bu hizmetine karşılık olarak da Trakya’daki Vize Sancağı’nda ona mülk (arazi) verilmiştir. Mehmet Ağa’nın da bu dönemde Kayseri’den İstanbul’a getirildiği, burada mimar (çırak) olarak başladığı ve zamanla yükselerek başmimarlığa kadar ulaştığı düşünülür.
Kayseri'den İstanbul'a bir Vezir…
Kayserili Ahmed Paşa, Develi kazasına bağlı Pusatlı köyünde doğmuştur. 10 yaşında babası ile birlikte İstanbul’a gelmiş Bahriye neferi olarak orduya katılmış, hırslı bir asker olarak Osmanlı’da zirveye çıkmıştır. 1857 yılında Rodos Valiliği, 1860 yılında İzmir Valiliği, daha sonra Sayda Valiliği ve Bahriye Nazırlığı (Donanma Bakanlığı) yapmıştır. 1876’da Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesinde aktif rol aldı ve donanmayla Dolmabahçe Sarayı’nı denizden kuşattı. Çerkes Hasan Olayı sırasında yaralandı. V. Murat döneminde yeniden Bahriye Nazırı ve Kaptan-ı Derya oldu. Kayserili Ahmet Paşa’nın mezarının İstanbul’da bulunduğu biliniyor. Ancak kesin konumu netleşmiş değildir.
Kaynak: Türk Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi.
