Dilden dile geçen miras: Kayseri'nin yöresel sözlüğü
Kayseri ağzında yer alan yerel kelimeler, bölgenin sözlü kültürünü günümüze taşıyor. Bu miras korunmaya değer. Detaylar Kayseri Anadolu Haber'de...
Kayseri'nin yüzyıllardır süregelen kültürel mirası sadece tarihi yapılarında ya da eşsiz yemeklerinde değil, halk arasında konuşulan dilinde de kendini gösteriyor.
Günümüzde çoğu kişi tarafından unutulmaya yüz tutmuş birçok Kayseri yöresine özgü kelime, adeta yaşayan bir sözlük gibi geçmişten günümüze taşınıyor.
Şehir merkezinden en uzak köylere kadar, Kayseri ağzında kullanılan kelimeler; yaşam tarzını, düşünce biçimini ve mizah anlayışını ortaya koyuyor. Büyükşehirleşme ile birlikte standart Türkçenin hakim olduğu medya dili, bu kelimelerin kullanımını azaltmış olsa da, yaşlı nüfusun, esnafın ve özellikle kırsal bölgelerde yaşayanların dilinde bu ifadeler halen canlı.
Örneğin şaşırmayı anlatan ‘Aboo’, abla yerine kullanılan ‘Abba’, yeni anlamına gelen ‘Acer’, incinmeyi ifade eden ‘Ağranmak’ gibi kelimeler günlük sohbetlerde sıkça karşımıza çıkabiliyor. ‘Gop!’ dendiğinde koşmak gerektiğini, ‘Billase!’ dendiğinde ise çabucak bir şey yapmanın beklendiğini ancak Kayserililer anlayabiliyor.
Bazı kelimeler sadece anlamıyla değil, taşıdığı duygusal yükle de dikkat çekiyor. ‘Gada’ kelimesi, sevgiyi ve bağlılığı anlatan sıcak bir hitapken, ‘Garsamba’ gibi kelimelerle eskimiş eşyalar tanımlanıyor. ‘Cavırtı’ kuru gürültüyü, ‘Çemkirmek’ ise karşı gelmeyi ifade ediyor.
Bu kelimeler sadece nostaljik birer anı değil, aynı zamanda yerel kimliğin bir parçası. Dil bilimcilere göre, bu gibi yöresel kelimeler halkın sosyal yapısını, tarihsel geçmişini ve yaşadığı coğrafyanın izlerini taşır.
Dil bilimciler, bu tür yöresel kelimelerin bölgesel ağızların bir parçası olduğunu ve sözlü kültür aracılığıyla nesilden nesle aktarıldığını belirtmektedir. Ancak son yıllarda şehirleşme, kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve standart Türkçenin baskın hale gelmesiyle bu kelimelerin kullanım sıklığı azalmıştır.
Bu bağlamda, Kayseri yöresine ait kelimelerin kayıt altına alınması, hem kültürel hem de dilbilimsel açıdan önem taşımaktadır.
Uzmanlar, yöresel kelimelerin sadece dil zenginliği değil, aynı zamanda sosyolojik ve kültürel bağlamda da veri sunduğunu ifade etmektedir.
