Develi'de yeni bir buluş mu var? Tarih ve mutfak bir arada!
Develi'de toprağın altından çıkan bulgular, Kayseri'nin hem askeri hem de mutfak tarihine dair yeni sorular doğurdu. Detaylar Kayseri Anadolu Haber'de...
Kayseri’nin Develi ilçesinde sürdürülen yerel bazlı tarih araştırmaları, kentin üretim geçmişine dair dikkat çekici bir konuyu gün yüzüne çıkarıyor. Eski Tombak Köyü ve Tombak–Zile hattında yapılan saha incelemelerinde, Osmanlı döneminde kara barut üretiminde kullanılan güherçile (potasyum nitrat) yataklarına ait izler tespit edildi. Edinilen yeni bulgular, bölgenin yalnızca askeri üretimle değil, gündelik yaşam ve mutfak kültürüyle de ilişkilendirilebileceğini gösteriyor.
Araştırmalara göre, Osmanlı döneminde, mağara ve kaya yüzeylerinden süpürülerek toplanan güherçile, bol suyla yıkanıp kaynatıldıktan sonra işlenmek üzere kalhanelere (Osmanlı döneminde maden ocaklarında ham hale getirilen madenleri saflaştırarak külçe haline getirilen atölyelere verilen isim) gönderiliyor. Bu yöntemle zenginleştirilen madde, Kayseri ve çevresinde kurulan üretim merkezlerinde kara barutun ana hammaddesi olarak kullanılıyordu. Osmanlı döneminde barutun yaklaşık yüzde 75’inin güherçileden oluştuğu biliniyor.
Osmanlı Barut’unun izleri bu bölgede mi?
Kayseri, 19. yüzyıla kadar en kaliteli güherçilenin elde edildiği merkezlerden biri olma özelliğini korudu. Kaynaklar, bölgedeki ocaklarda yoğun üretim yapıldığını, işlenen güherçilenin çuvallara yüklenerek farklı baruthanelere sevk edildiğini gösteriyor. Bu süreçte kalhaneler Kayseri’nin sanayi ve lojistik geçmişinde önemli bir yer tutuyordu.
Sofraya uzanmış bir üretim hikâyesi mi?
Edinilen bilgilere göre, güherçile geçmişte et kürleme yöntemlerinde de kullanıldı. Özellikle kurutulmuş et ve pastırma yapımında, etin korunması ve lezzetinin artırılması amacıyla tercih edildiği biliniyor. Benzer uygulamaların Antik Roma’dan 19. yüzyıl Amerika’sına kadar uzanan geniş bir coğrafyada görülmesi, bu yöntemin evrensel bir geçmişe sahip olduğuna işaret ediyor.
Ayrıca güherçile; tarımda toprağı zenginleştiren bir gübre, metalürji alanında ise karbonlu ve sülfürlü atıkların bertarafında kullanılan bir madde olarak da öne çıkıyor. Tombak, Zile, Şahmelik ve Öksüt hattında doğal olarak bulunduğu halk arasında uzun süredir bilinen bu kaynağın izlerinin yeniden gündeme gelmesi, Develi’nin çok katmanlı üretim ve kültür mirasına sahip olduğunu gösteriyor.
