BERGAMALI GALEN VE KİŞİLİK YAPILARI
Murat Yerlikhan
22 Nisan 2022, Cuma
Milattan önce 200’lü yıllar öncesi yaşayan GALEN dünyada ilk defa kişilik tipleri kavramını formüle etmiştir. GALEN dört kişilik yapısını “iyimser, soğukkanlı, sinirli ve melankolik” olarak sıralamaktadır. O, bedendeki salgıların dağılımını temel almıştır. Eğer salgılardan birisi fazlalaşırsa ona karşılık gelen kişilik yapısı da bedene egemen olmaya başlamaktadır.
“İyimser insanın kanı fazladır, sıcak kalpli, neşeli, iyimser ve güvenilirdir. Bu kişi bencil de olabilmektedir. Soğuk kanlı bir kişinin balgamı bol, sessiz, kibar, serin kanlı, akılcı, tutarlı, yavaş ve utangaç olabilir. Sinirli bir kişinin safrası boldur ve kişiliği ise ateşlidir, aşırı öd salgısından mustariptir, çoğunlukla üzüntü ve korkuların eşlik ettiği şiirsel ve sanatsal yönü ağır basmaktadır”.
GALEN’e göre, kişilik yapısıyla ilgili sorunlar beden salgılarının orantısızlığına bağlı olduğundan bunlar diyet ve egzersizle iyileştirilebilirler. “Bazı aşırı vakalarda tedavi lavman ve kan alımıyla da olur. Örneğin, kanı fazla olan birisi bencilce davranıyorsa et yemeği azaltılmalı ve fazla kanı akıtmak için damalarına küçük kesikler tapılmalıdır”.
16. yüzyılda VESALUS, anatomi tanımlarında 200’den fazla hata bulduğundan, GALEN’in tıbbi fikirleri 20. yüzyıla kadar gözden düşmüştür. Ancak, GALEN’in fikirleri 20. yüzyıl psikologlarına esin kaynağı olmaya başlamıştır. Nitekim, EYSENCK kişilik yapısının biyolojik temelli olduğu sonucuna varmış ve iki kişilik özelliği tanımlamıştır; nevrotiklik ve dışa dönüklük.
GALEN’in fiziksel ve zihinsel hastalıkların birbirleriyle bağlantılı olduğuna dair fikirleri günümüz modern terapilerinde hayat bulmaktadır.